5 унікальных арганаў Беларусі – і рэдкая магчымасць іх пачуць

20.05.2025 - 14:01 / 34travel.me

5 унікальных арганаў Беларусі – і рэдкая магчымасць іх пачуць

З 25 мая па 28 верасня 2025 года ў сямі касцёлах Беларусі – у Пінску, Лагішыне, Ружанах, Мядзведзічах, Іванава, Навагрудку і Іўі – пройдзе фестываль акадэмічнай арганнай музыкі Ars Magna Organi. Уваход на ўсе канцэрты фестывалю будзе вольны. Гэта выдатная магчымасць пачуць рэдкія гістарычныя інструменты і акунуцца ў атмасферу беларускіх касцёлаў. У гэтым матэрыяле мы падзелімся гісторыяй арганаў, якія гучацьмуць на канцэртах фестывалю, і крыху раскажам пра арганную культуру Беларусі – як яна развівалася ў мінулым і як гучыць сёння.

Для самастойных падарожнікаў: усе арганы Беларусі сабраны на зручнай мапе. На ёй рознымі колерамі адзначаны інструменты чатырох эпох: барока, рамантызму, міжваеннага перыяду і сучаснасці.

З гісторыі.Як развівалася арганная культура ў Беларусі?

Арганнай культуры на тэрыторыі Беларусі ўжо больш за 600 гадоў. Усё пачалося, калі ў далёкім 1408 годзе магістр Тэўтонскага ордэна Ульрых фон Юнгінген падарыў Ганне Смаленскай, жонцы князя ВКЛ Вітаўта, невялікі пераносны арган з адной клавіятурай.

У часы Вялікага Княства Літоўскага арганы гучалі ў большасці касцёлаў і ўніяцкіх храмаў. Прычым іх можна было паслухаць не толькі ў буйных гарадах накшталт Менска і Горадні, але і ў маленькіх вёсках – Жалудку, Струбніцы, Кемелішках, Лучаі, Мядзведзічах і іншых. Такая дэцэнтралізацыя здаецца дзіўнай, бо арган быў прадметам раскошы, яго пабудова каштавала дорага. Апроч гэтага, каб усталяваць арган, касцёл мусіў быць «крэпкім»: дах не павінен працякаць, а сцены – развальвацца. Да таго ж інструмент патрабаваў абслугоўвання, пастаяннай наладкі і, вядома, арганіста.

Цяпер у Беларусі больш за 130 арганаў, большая частка з якіх знаходзіцца ў касцёлах і была пабудавана да Другой сусветнай вайны. Але ў мінулым арганаў на тэрыторыі Беларусі было значна болей. Інструменты былі неад'емнай часткай літургіі: яны гучалі падчас спеваў гімнаў і псалмоў і падтрымлівалі харавыя спевы, задаючы ім танальнасць.

Але