Як Ветка стала культавым цэнтрам стараабрадніцтва

03.04.2024 - 10:59 / 34travel.me

Як Ветка стала культавым цэнтрам стараабрадніцтва

Стараабрадніцтва – з'ява расійскай гісторыі, якая пакінула след у гісторыі беларускай. Горад Ветку на Гомельшчыне заснавалі ўцекачы з Маскоўскага царства, якія схаваліся ў Вялікім Княстве Літоўскім ад рэлігійных ганенняў. Іх традыцыі моцна паўплывалі на культуру рэгіёна: спарадзілі ўласны стыль іканапісу і кнігадрукавання. Калі хочаш убачыць унікальную матэрыяльную спадчыну стараабрадцаў у Беларусі, прыязджай у Веткаўскі музей.

Хто такія стараабрадцы

Калі згадаць школьную праграму, на думку прыходзіць рэформа патрыярха Нікана, якая ў сярэдзіне XVII стагоддзя прывяла да расколу рускай праваслаўнай царквы. Ніканаўскія новаўвядзенні моцна змянілі царкоўную абраднасць, іканапіс, кнігадрукаванне, нават архітэктуру. Многім вернікам гэта не спадабалася, і яны вырашылі прытрымлівацца старых абрадаў — адсюль і тэрмін «стараабрадніцтва». З боку дзяржавы на стараабрадцаў пачалося лютае паляванне, даходзіла да спалення жыўцом. У лепшым выпадку іх маглі пазбавіць маёмасці ці саслаць у манастыр.

Як з’явілася стараабрадніцкая Ветка

Частка «раскольнікаў» (так стараабрадцаў пагардліва называлі царкоўныя і свецкія ўлады) збегла з Маскоўскага царства ў Вялікае Княства Літоўскае. Тут рэформа не дзейнічала: мясцовая праваслаўная царква падпарадкоўвалася не Маскоўскаму, а Канстанцінопальскаму патрыярхату. Многія стараабраднікі вырашылі асесці ў прыграніччы, на тэрыторыі сучасных Бранскай і Гомельскай абласцей. У 1680-я гады яны звярнуліся да мясцовага шляхціча Казіміра Халецкага з просьбай здаць ім у арэнду землі ўздоўж ракі Сож і заснавалі тут сваё селішча – Ветку. Хутка погалас пра бяспечнае месца з багатымі прыроднымі ўгоддзямі разляцеўся па Маскоўскім царстве – і стараабраднікі паехалі ў Ветку патокам. У 1695 годзе тут пабудавалі першы стараабрадніцкі манастыр Покрыва Прасвятой Багародзіцы.

Стараабрадніцкая культура

Прыезджыя сяліліся не толькі ў самой Ветцы, але і ваколіцах: на тэрыторыі сучасных Веткаўскага, Добрушскага, Гомельскага